Çalışmada yerli turistlerin yabancı turistler ile kendilerini nasıl karşılaştırdıklarını ve hangi temalar açısından ayrışma hissettiklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. İkincil olarak, bu ayrışma hissinin tetikleyici nedenlerine yönelik çıkarımlar yapılmıştır. Kuramsal altyapı, konu açısından uyumlulukları nedeniyle, sosyal karşılaştırma paradigması ve üstünlük-aşağılık ikilemi ile Napolyon kompleksi üzerine kurulmuştur. Netnografi yöntemi kullanılan çalışmada veriler TripAdvisor online platformu üzerinden 28 Ağustos-14 Eylül 2021 tarihleri arasında toplanmıştır. Bulgular, tüketici temelli (işletmelerin hedef kitle tercihi, fiyatlandırma, kalite belirleyiciliği, hizmet alma) ve sosyolojik temelli (genel davranış ve tutum, kültürel ve tarihi değerlere verilen önem, çevre duyarlılığı) olarak iki ana tema altında değerlendirilmiştir. Ayrışma hissini ve potansiyel yerli turist kompleksini yaratan dört ana aktör; yerli esnaf/işletmeler, çalışanlar, yabancı turistler ve diğer yerli turistler olarak sıralanmaktadır. Yerli turistler özellikle tüketici temelli ayrışma temalarında ikinci plana atılmış ve haksızlığa uğramış hissetmektedir. Bazı yerli turistlerin yorumlarından bu hislerin etkisi ile adeta öç almaya yönelik tutumların gelişebileceği de anlaşılmaktadır. Ancak kimi yerli turistler bizzat diğer yerli turistleri de -özellikle beklenti yönünden- eleştirmektedir.

Türkiye’de otelciliğin gelişmesinde geçmişte kurulan otellerin katkısı açıktır. Bu işletmelerden biri de Cumhuriyet’in ilk yıllarında İstanbul’da 1930 yılında Mirimare adıyla açılan, daha sonra isim değişikliği yapılarak işletme faaliyetine devam eden Park Otel’dir. Bu çalışmada, konaklama işletmeciliği tarihi açısından önemli izler taşıyan, hizmet ve uygulamalarıyla, Türkiye’de otelciliğin aştığı engeller ve başarıya giden yollar konusunda örnek olabilecek Park Otel’in kurum tarihinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlgili alanyazın incelenerek hazırlanan bu kavramsal çalışma sonunda; otelin İstanbul’da o dönem eksik olan konaklama ihtiyacının karşılamasının yanı sıra restoranı, barı, pastanesiyle modernleşme sürecinde yeni alışkanlıklarının deneyimlenmesine aracılık eden bir mekân olduğu, Türk gençlerine garsonluk mesleğinin öğretilmesinde ve otelciliğin toplumda meslek olarak kabulünde önemli katkılarda bulunduğu görülmektedir.

İmrenme, başkasının yaptığını yapmış olmayı istemek ya da başkasının sahip olduğuna sahip olmayı dilemek olarak tanımlanırken, seyahate imrenme; başkasının yapmış olduğu bir seyahati yapmış olmayı arzu etmektir. Sosyal medyada seyahat imrenişi ise; bir kişinin başkaları tarafından sosyal medyada yapılan seyahat, gezi, tatil paylaşımlarını gördüğünde “keşke ben de gidebilmiş olsaydım” şeklinde imrenmesidir. Sosyal medyada seyahat imrenişinin seyahat etme niyetine etkisinin yapısal eşitlik modellemesi kapsamında araştırıldığı çalışmada 775 adet geçerli anket toplanmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda sosyal medyada görülen seyahat paylaşımlarına imrenmenin, seyahat etme niyeti üzerinde güçlü bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Sosyal medya kullanım kalıplarının da incelendiği çalışmada katılımcıların çoğunun günde bir-üç saat sosyal medyada vakit geçirdikleri, tatil fotoğraflarını sık sık paylaştıkları, sosyal medyayı en çok arkadaşlarını takip etme amacıyla kullandıkları ve en sık kullanılan sosyal medya uygulamasının Instagram olduğu görülmüştür. Ayrıca cinsiyet, medeni durum, yaş ve seyahat etme sıklığına göre sosyal medyada seyahat imrenişinin anlamlı bir şekilde farklılaştığı belirlenmiştir.

Mitler, ilkel dönemlerde olduğu gibi modern ve geç modern dönemde de olguların anlamlandırılması veya normalleştirilmesi için başvurulan bir dil biçimi olmuştur. Turizmle ilgili süreçlerin anlamlandırılmasında da mitler, epistemolojik bir perspektif ve yeni tartışma alanları açma potansiyeli taşır. Bu bağlamda çalışmada turizm mitleri üzerine genel bir kavramsal çerçeve sunmak amacıyla alanyazın taraması yapılmıştır. Lévi-Strauss’un derin yapısal karşıtlıklar temelinde mit çözümleme yaklaşımı takip edilerek turizmde göstergebilim çalışmaları kapsamında bir derleme çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonuçları turizm mitlerinin, eleştirel ve işlevsel bağlamlarda kavramsallaştırabileceğini ortaya koymaktadır. Eleştirel bağlamda turizm mitlerinde neoliberalizm, postkolonyalizm ve neokolonyalizm ideolojileri öne çıkmaktadır. İşlevsel bağlamda ise turistik deneyim ve destinasyonların tutundurulmasında bir pazarlama dili olarak mitlere başvurulduğu görülmektedir. Çalışma sonuçlarının turizm mitlerinin kavramsallaştırılması ve turizm araştırmalarında gösterge ve mitlerin çözümlenmesi konularında alanyazına katkı sağlaması beklenmektedir.

Araştırmada seyahat ve konaklama tercihlerinin birçok alternatifinin ortaya çıktığı günümüzde, önemli boş zaman değerlendirme alanlarına dönüşen ekoyerleşkeler (ekolojik yerleşke) mercek altına alınmıştır. Araştırma kapsamında; ekoyerleşkelerin gönüllüleri kabul etme, gönüllülerin yerleşkeleri tercih etme nedenleri sınıflandırılarak karşılaştırılmış, uyumsuzluk aşamaları tanımlanmış, ekoyerleşkeler tarafından geliştirilen gönüllü kriterleri tanımlanmıştır. Ekoyerleşkelerdeki mevcut durumu ortaya koyabilmek adına, gönüllü kabul eden 12 ekoyerleşke ziyaret edilmiş; bu ekoyerleşkelerden 15 yerleşke sakini, 12 gönüllüyle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Türkiye’deki yerleşke sakinlerinin gönüllü kabul nedenleriyle gönüllülerin ekoyerleşkeleri tercih nedenleri tecrübe, keşifsel, faydacı, ekolojik yaşama geçiş, sosyal, psikolojik, ekolojik ve popülist nedenler olarak belirlenmiştir. Belirlenen uyumsuzluklar adapte edilebilecek, dönüştürülebilecek, çatışma yaratan aşamalar olarak tanımlanmış ve nedenlerine bağlı olarak açıklanmışlardır.

Bu araştırmanın amacı marka değeri en yüksek restoran zincirlerinin finansal başarısızlık risk düzeylerini incelemek ve Covid-19 salgınının finansal başarısızlık riski üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu amaçla Brand Finance 2020 sıralamasına göre marka değeri en yüksek 17 restoran zincirinin, 2016-2020 yılları arasında finansal başarısızlık riskleri Altman Z Skor, Altman Z’ Skor, Altman Z’’ Skor, Springate, Fulmer ve Ohlson modelleriyle ölçülmüştür. Analiz sonucunda finansal başarısızlık riski taşıyan restoran sayısının tüm modellerde geçmişten günümüze yaklaştıkça artış eğiliminde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte Covid-19 salgını öncesi (2016-2019) ve Covid-19 salgını dönemi (2020) arasındaki finansal başarısızlık risk skorları bağlamında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığı Wilcoxon İşaretli Sıra Testi ile test edilmiştir. Elde edilen sonuca göre Ohlson modeli dışındaki tüm modellerde Covid-19 salgını öncesi ve salgın dönemi arasında finansal başarısızlık değerleri bağlamında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır.

Türkiye’nin en önemli gelir kaynaklarından biri olan turizm sektöründe gelecek dönemlerdeki olası turizm talebinin belirlenmesi; kaynakların dağıtılması ve planlanması, doğru fiyat politikalarının tespit edilmesi ve uygun pazarlama tekniklerinin seçilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada Ekim 2021 ve Eylül 2022 (2021:10 – 2022:09) tarihlerindeki Türkiye’ye yönelik turizm talebinin tahmin edilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda turizm talebinin tahmin edilmesinde vekil değişken olarak 1990:01 – 2021:09 zaman aralığında Türkiye’ye gelen turist sayıları verileri kullanılmıştır. Belirtilen dönemde gerçekleşmesi beklenen turizm talebinin tahmin edilmesinde Box-Jenkins yöntemi altında ele alınan ARIMA (entegre otoregresif hareketli ortalama modeli) ve SARIMA (mevsimsel entegre otoregresif hareketli ortalama modeli) modelleri uygulanmıştır. Çalışmanın sonucunda en iyi uyum gösteren modelin, SARIMA (2,1,2)(2,1,0) modeli olduğu belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca gelecek 12 aya yönelik öngörü yapılmıştır.

Ülkemizdeki ekonomik yapının yıllara göre güçlendiği, her dönem iktidardaki hükümetler tarafından dile getirilmektedir. Ekonomik yapının gelişmesine bağlı olarak, bireylerin harcamalarında bir artış beklenen bir durumdur. Harcamalar, Maslow’un (1943) belirlemesine bağlı olarak öncelikle birincil ihtiyaçların giderilmesine, daha sonra da ikincil ihtiyaçların giderilmesine yönelik olarak gerçekleşir. Bu kapsamda boş zaman faaliyetlerinin bir kısmı birincil ihtiyaçlar içinde yer alabilirken, bir kısmı da ikincil ihtiyaçlar içinde yer alabilmektedir. Bu çalışmada ülkemizdeki genel ekonomik yapının gelişiminden hareketle, rekreatif seyahat harcamalarının ne şekilde değiştiği üzerinde durmaya çalışacağım. Var olan durumu değerlendirirken, yöntemsel açıdan ilgimi çeken bazı hususların altını da incelediğim konudan hareketle çizerek, hatırlatmalarda bulunacağım.

Gastronomi sözcüğü hayatımıza girdiğinden bu yana farklı disiplinlerde gıda bağlantılı yapıların gastro ön eki ile türetilen kavramlarla ifade edildiğini görmekteyiz. Gastrodiplomasi kavramı da bunlardan biri olarak 2000’li yılların başında ortaya çıkar ve kamu diplomasisi alanında gerçekleşen değişimlerin yön verdiği bir yapılanmayı yansıtır. Bazı ülkeler gıdayı ulusal kültürlerini tanıtmak, ulus markalarına ve imajlarına katkıda bulunmak, turistler için çekiciliği arttırmak, başka uluslarla ilişki tesis etmek gibi amaçlarla kamu diplomasisi çalışmalarında araç olarak kullanmaya başlarlar ve ortaya çıkan değer zincirinden yararlanmak isterler.

Anatolia’nın bu sayısında arşivler ve seyahatnamelerle ilgili yazılarımızın dördüncüsündeyiz. Köşemizin dördüncü yazısında Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivine, 15. yüzyıl seyyahları ve onların kaleme aldığı seyahatnamelere kapı aralayacağız.

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının açıklanması sadece öğrenciler tarafından değil, akademisyenler tarafından da merakla beklenmektedir. YKS sonuçları, yeni öğretim yılında bölümlere kaydolacak öğrencilerin profilleri hakkında ilk izlenimleri vermekte ve bölümlerin iç değerlendirmelerinde kullanılabilecek somut veriler sunmaktadır. 2019 yılından beri YKS hakkında Yükseköğretim Kurumu (YÖK) YÖK-Atlas veri tabanı oldukça kapsamlı veriler sunmaktadır. Ancak son sınava ait detaylı veriler henüz açıklanmamış, sadece genel istatistikler açıklanmıştır.

Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi’nin bu sayısından itibaren “Kitap Tanıtımı” başlığı altından turizm literatürüne katkı yapan öncü ve örnek alınabilecek kitapları tanıtan yazılara yer vereceğim. Bu sayıda Marianna Yerasimos’un yazdığı ve üçüncü baskısı Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Yemek Kültürü (Yorumlar ve Sistematik Dizin) kitabını tanıtmaya çalışacağım.